Είχα καιρό να πάω θέατρο, είναι η αλήθεια. Έχοντας όμως περάσει πρόσφατα Covid-19 και ούσα τριπλά εμβολιασμένη, είπα να πάρω το «ρίσκο» και να βρεθώ στο θέατρο Πορεία για να παρακολουθήσω τον «Κοτζάμπαση του Καστρόπυργου» του Μ. Καραγάτση, σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Τάρλοου και διασκευή του Θανάση Τριαρίδη.
Καταρχήν, και το λέω αυτό γιατί, αν κρίνω από τον εαυτό μου, υπάρχει ακόμα ένα «κράτημα» απέναντι στο θέατρο εν μέσω πανδημίας, να πω ότι στην αίθουσα δεν ένιωσα το παραμικρό άγχος. Με εξαίρεση τους ηθοποιούς στη σκηνή, όλοι φορούσαν τις μάσκες τους, κάτι που με έκανε να αισθανθώ πολύ πιο «ασφαλής» απ' ό,τι σε άλλους εσωτερικούς χώρους αυτή την περίοδο. Πρέπει να τα λέμε αυτά, γιατί το θέατρο χρειάζεται την αγάπη μας και πρώτη εγώ θα παραδεχτώ ότι το είχα παραμελήσει.
Και αυτό, αντί να με τιμωρήσει, με αποζημίωσε με μια παράσταση απολαυστική. Μια παράσταση που πάλλεται από ζωή, κι ας είναι ο φόβος για τον θάνατο μια από τις κεντρικές θεματικές της. Ο φόβος –αυτή η μεγάλη, η κινητήρια δύναμη για τόσα– παίρνει ρόλο καταλύτη σε ένα έργο που μας δείχνει την Ελλάδα στα γεννοφάσκια της ως κάτι πολύ λιγότερο ηρωικό απ' αυτό που είχαμε μάθει στα σχολικά βιβλία.
Το κάνει όμως με τρυφερότητα, με κατανόηση. Με πλήρη αντίληψη ότι ήταν άνθρωποι οι πρωταγωνιστές του '21, κι ας απώλεσαν τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά τους φτάνοντας ως εμάς. Μήπως, τελικά, το ηρωικό έγκειται στο ότι, παρά την ανθρώπινη αυτή υπόστασή τους, σε διάφορες στροφές της μοίρας έδρασαν ηρωικά;
Έτσι, βλέπουμε με μιαν άλλη ματιά τον Κολοκοτρώνη, που έχει καταλάβει τι «κουμάσι» είναι ο «Μιχαλάκης» ο Ρούσης, όμως πέφτει έξω τελικά, περιμένοντας το χειρότερο από εκείνον, όταν επιδεικνύει, για μια φορά, γνήσιο ηρωισμό. Εκεί που νομίζουμε ότι έχουμε καταλάβει κάποιον χωράνε οι μεγαλύτερες, οι πιο τραγικές παρεξηγήσεις.
Ο Παπαφλέσσας, από την άλλη, κλείνει μέσα σ' έναν πύρινο μονόλογο όλη την αμαρτία αλλά και την αναπάντεχη αυταπάρνηση ενός έθνους. Θα θέλετε να σηκωθείτε να τον χειροκροτήσετε. Σε άλλη στιγμή, θα νιώσετε ένα χαμόγελο να σχηματίζεται στα χείλη όταν συνειδητοποιήσετε ότι ξαφνικά παρακολουθείτε έναν ζωντανό «Καραγκιόζη». Ευρηματικό σκηνοθετικό τρικ, αλλά όχι «για να είναι» ευρηματικό. Με διάρκεια τόση ώστε να μη σε κουράσει, αλλά να σε κάνει να αισθανθείς συμμέτοχος σε ένα αστείο που το έχουμε κοινό.
Και τέλος ο Μίχαλος Ρούσης. Ένας αντιφατικός αντιήρωας που νιώθει τον ρόλο του ήρωα να τον βαραίνει. Ένας τύπος που πας να τον ξεγράψεις αλλά, κάτι κάνει, εκεί που αγκαλιάζεται με τον Παπαφλέσσα και ετοιμάζονται να πεθάνουν μαζί, κι όλα του τα συγχωρείς. Και καταλαβαίνεις γιατί τον πνίγουν οι αντιφάσεις όταν, πια, αντιλαμβάνεται ποιος είναι «ο τρελός με τα κουδούνια»... Γιατί, δεν γυρνάς πίσω απ' αυτό, ακόμα κι αν βγεις ζωντανός. Ακόμα κι αν κερδίσεις την ελευθερία. Πρέπει να ξέρεις τι να την κάνεις και, τελικά, αυτό ούτε τότε ούτε τώρα το καταλαβαίνουμε πολύ καλά.
Τρέχει η ιστορία πίσω από εμάς ή εμείς πίσω από την ιστορία; Εξαρτάται. Όταν βρίσκεσαι στην καρδιά της, απλώς πας μπροστά, όπως ο Κοτζάμπασης του Καστρόπυργου, με μια χατζάρα στο χέρι, μη βλέποντας ούτε καν τον εαυτό σου. Μέχρι που ακούγεται το «χακ» εκείνο, το τελικό, που θα καθορίσει την υστεροφημία σου. Από άλλους πια – όχι από εσένα.
Μαριάννα Σκυλακάκη, 12.2.2022, a8inea.com
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Περισσότερα για την παράσταση και αγορά εισιτηρίων:
