Κάγκελα και συρματοπλέγματα παντού και ξαφνικά… ακούς το κλάμα και μετά το γέλιο ενός μικρού κοριτσιού, που στέκεται όλο περιέργεια στο παράθυρο ενός κελιού του 1ου ορόφου των Γυναικείων Φυλακών Κορυδαλλού. Υπάρχουν στιγμές που τα λόγια περισσεύουν και χρειάζονται μόνο πράξεις. Το γεγονός είναι πως μαζί με τη μικρή και ενήλικες κρατούμενες απολαύσαμε την παράσταση "Νυχιάνγκ" στο χώρο προαυλισμού των φυλακών και θα τη θυμόμαστε για πάντα! Όχι μόνο για την έξυπνη σκηνοθεσία του Δημήτρη Τάρλοου, αλλά κυρίως για το ασύλληπτο δόσιμο των ηθοποιών, της Αλεξίας Καλτσίκη και της Θάλειας Σταματέλου και τον ενθουσιώδη αυθορμητισμό με τον οποίο συμμετείχαν, σχολίαζαν και χειροκροτούσαν οι κρατούμενες.
Η "σκοτεινή" κωμωδία της ταλαντούχας εικοσάχρονης, Ευαγγελία Γατσωτή μέσα από τη χαλαρή συνθήκη ενός ραντεβού για μανικιούρ, καταλήγει να ξύνει την επιφάνεια επώδυνων όψεων των οικογενειακών σχέσεων, και ειδικά της σχέσης μεταξύ πατέρας-κόρης, ενώ αγγίζει και το θέμα της αιμομιξίας. Η παράσταση κάνει κάτι σπουδαίο: ανατομεί την κοινωνική μας πραγματικότητα και τις πολύπλευρες συνέπειές της στο άτομο. Ιδιαίτερα τον άνθρωπο των λαϊκών τάξεων, των ευάλωτων, ανασφαλών και συχνά χωρίς ή με λανθάνουσα κοινωνική συνείδηση κατατρεγμένων, που αναζητώντας διέξοδο στα αδιέξοδά του μπορεί σχεδόν ασυνείδητα να μετατραπεί σε θύτης του εαυτού του.
"Την κρίση πανικού που έπιασε την ηρωίδα στο τέλος της παράστασης εσείς τη δείξατε στην ηθοποιό; Ήταν πολύ καλή" ρώτησε μια κρατούμενη τον σκηνοθέτη Δημήτρη Τάρλοου. Κι εκείνος εμφανώς συγκινημένος αφέθηκε να μοιραστεί μαζί μας την εμπειρία δικών του κρίσεων πανικού κατά τη διάρκεια παραστάσεων, κυρίως για να τονίσει πώς πάντα υπάρχουν τρόποι και θεραπείες και όλα ξεπερνιούνται αν το θελήσεις πραγματικά.
Η συγκλονιστική κίνηση αλληλεγγύης του Κέντρου Απεξάρτησης "18 Άνω" και του θεάτρου Πορεία που αποφάσισαν να συνεργαστούν στο πλαίσιο του εορτασμού της Παγκόσμιας Ημέρας Κατά Των Ναρκωτικών (26/6) και να παρουσιάσουν την παράσταση τον χώρο προαυλισμού των κρατουμένων έχει τον απόλυτο σεβασμό και θαυμασμό μας. Χάρισε στις κρατούμενες μια προσωρινή απόδραση από την τυποποιημένη καθημερινότητα, έδωσε περιεχόμενο στην αντίληψη πως το θέατρο και η τέχνη έχουν θεραπευτική αξία και έριξε ένα σπόρο στην ιδέα της κοινωνικοποίησής. "Στους τοίχους της φυλακής η λέξη μοναξιά είναι γραμμένη σε όλες τις γλώσσες" είπε λίγο πριν ξεκινήσει η παράσταση, η ψυχίατρος Κατερίνας Μάτσα, πρώην διευθύντριας του "18 Άνω", που αφιέρωσε τη ζωή της στον αγώνα για την απεξάρτηση από τις ναρκωτικές ουσίες. "Οι άνθρωποι επιλέγουν τη φυγή μέσω των ουσιών για να αντέξουν μια ζωή χωρίς νόημα και χωρίς μέλλον, μια μοναξιά χωρίς όρια. Ναρκώνουν τις αισθήσεις τους για να καταπνίξουν την ντροπή, την ενοχή, το θυμό, την οργή, το φόβο που τους πλημμυρίζει και δεν μπορούν να εκφράσουν με λόγια".
Υπάρχει πάντα ελπίδα και τρόποι να μην στερήσεις στον άνθρωπο τη θέληση, το κουράγιο να οργανώσει τη ζωή του και τις άμυνές του στη νέα πραγματικότητα – πίσω από τα κάγκελα. "Θα περάσουν από πάνω μας όλοι οι τροχοί στο τέλος τα ίδια τα όνειρά μας θα μας σώσουν" δίδασκε στο ποίημα του "Τα πουλιά δέλεαρ του Θεού, 2" (1961) ο Νίκος Καρούζος. Δικαίωμα στο όνειρο αναζητούν οι κρατούμενες που συναντήσαμε και το φώναξαν δυνατά: "Να ξανά ΄ρθετε!". Έχουν εκπονηθεί μελέτες/ έρευνες οι οποίες μας δίνουν στοιχεία για το γεγονός ότι οι έγκλειστοι που συμμετείχαν σε καλλιτεχνικές δράσεις είχαν μια πιο ομαλή κοινωνική επανένταξη με την αποφυλάκισή τους και αξίζει να τις λάβουν υπ' όψιν μας. Το θέατρο συγκεριμένα ενισχύει την επικοινωνία, την συνύπαρξη με τους άλλους, αξίζει να γίνεται σε σταθερή βάση, όχι αποσπασματικά, αλλά μεθοδικά με ξεκάθαρους στόχους.
Εδώ θα βρείτε όλες τις εκδηλώσεις που οργανώνει το "18 Άνω" για την Παγκόσμια Ημέρα Κατά Των Ναρκωτικών.
Μαρία Κρύου, 22.6.2022, Αθηνόραμα
