Μία θύελλα που πέρασε από το θέατρο στις εφημερίδες και στην κοινωνία, άνοιξε άπειρες συζητήσεις και αυτόματα καθιέρωσε τον εμβληματικό Νορβηγό συγγραφέα ως πρωτοπόρο και αναμορφωτή στο τέλος του 19ου αιώνα.
Το έργο, παρά το γεγονός ότι ο Ίψεν αρνήθηκε ότι πρόθεσή του ήταν να γράψει ένα φεμινιστικό έργο, θεωρείται φεμινιστικό μανιφέστο. Είναι, ωστόσο, πολλά περισσότερα από αυτό. Οι ήρωες που ο συγγραφέας έπλασε περίπου ενάμιση αιώνα πριν, μοιάζουν να μην έχουν χάσει ούτε σταγόνα από τη ζωντάνια και τον επαναστατικό τους οίστρο, ενώ τα πάθη τους ακόμη και σήμερα συνεχίζουν να συγκλονίζουν, καθώς σε αυτά πάντα αναγνωρίζουμε κάτι από τον εαυτό μας.
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο καλλιτεχνικός διευθυντής του θεάτρου Πορεία, Δημήτρης Τάρλοου, καταπιάνεται με τον Ίψεν. Πριν πέντε χρόνια (2017) είχε σκηνοθετήσει μία εξαιρετικά στιβαρή και ρηξικέλευθη ανάγνωση της “Αγριόπαπιας” εστιάζοντας στον ρόλο του ζωτικού ψεύδους στη ζωή των ανθρώπων, αλλά και στη σχέση του ανθρώπου με τη φύση.
Τώρα επιστρέφει με μία υπαρξιακή ανάγνωση ενός ακόμη αριστουργήματος της δραματικής τέχνης με “όπλα” του έξι εξαιρετικούς ηθοποιούς της νεότερης γενιάς. Στον ρόλο της Νόρας θα δούμε τη Λένα Παπαληγούρα, του Τόρβαλντ τον Γιώργο Χριστοδούλου, του Κρόγκσταντ τον Θανάση Δόβρη, του γιατρού Ράνγκ τον Κώστα Βασαρδάνη, της Λίντε τη Βίκυ Κατσίκα και της Ελένης (νταντά) την Όλγα Δαλέκου. Σημειώστε πως η Όλγα Δαλέκου είναι κωφή ηθοποιός και αυτό έχει μία ιδιαίτερα βαρύνουσα σημασία, καθώς είναι η πρώτη φορά που ένα ιδιωτικό θέατρο περιλαμβάνει στην διανομή του κωφό άτομο.
Η πρωτότυπη μουσική σύνθεση ανήκει στην Κρυσταλία Θεοδώρου (CORNIZA), η οποία μάλιστα θα βρίσκεται επί σκηνής και θα αλληλεπιδρά με τους ηθοποιούς.
Ένα Κουκλόσπιτο… βόμβα
Το ”Κουκλόσπιτο” εξερράγη σαν βόμβα στην εποχή του, καθώς αφενός μεν έβαλε φωτιά στο γυναικείο πρότυπο του 19ου αιώνα αφετέρου δε με τολμηρό τρόπο πραγματεύεται –ανάμεσα σε άλλα– την τραγική υποκρισία που μπορεί να διαποτίζει έναν γάμο, τα κίβδηλα ιδεώδη, τις συνέπειες της επιπολαιότητας, την Αλήθεια που, όπως έχει πει ο Όσκαρ Ουάιλντ, «είναι σπάνια καθαρή και ποτέ απλή»…
Στο σκηνοθετικό του σημείωμα ο Δημήτρης Τάρλοου αναφέρει χαρακτηριστικά πως “σε εποχές όπως αυτές που διανύουμε, το πιο εύκολο για κάποιον που ασχολείται με αυτό το εκπληκτικής πολυπλοκότητας –μα και δύναμης– έργο της κλασικής δραματουργίας θα ήταν να επικεντρώσει την προσοχή του στη βία που ασκείται ποικιλοτρόπως στο γυναικείο φύλο.
Μεταφράζοντας το κείμενο, όμως, βρέθηκα μπροστά σε κάτι πολύ πιο αβυσσαλέο: ένα σε πολλά σημεία βιτριολικό σχόλιο για την ίδια την ανθρώπινη φύση. Απροσδόκητη και αντιφατική, ικανή για το χειρότερο μα και για το θαύμα, ονειροπόλα ενώ βρίσκεται μέχρι τα ρουθούνια στη λάσπη, εκδικητική όσο και συγχωρητική, κινούμενη από το χρήμα και το σεξ, αλλά και με βαθιά προσδοκία για την πιο βαθιά τρυφερότητα. Η ίδια η έννοια του κουκλόσπιτου, ενώ εκ πρώτης όψεως φαίνεται να συμβολίζει τη φυλακή της Νόρα, αποδεικνύεται περισσότερο ένα υπαρξιακό μαυσωλείο, ένα μουσείο νεκρών αισθημάτων ή ακόμα-ακόμα ένα ενυδρείο ψυχών που πλανώνται χαμένες στα απροσμέτρητα βάθη του παγωμένου ωκεανού της ύπαρξης”.
Ποινικά κολάσιμες πράξεις, ωμοί εκβιασμοί, φόβοι, αγωνίες, αυτοκτονικές σκέψεις, εναλλάσσονται με την αγάπη, την ελπίδα, το φλερτ, τη χαρά, τα ιδεώδη της τέλειας οικογένειας, της κοινωνικής ανόδου και της οικονομικής ευμάρειας: όλα αυτά μέχρι την τελική αναμέτρηση με την Αλήθεια, η οποία θα σαρώσει τα πάντα χωρίς οίκτο.
Είναι αυτή η Αλήθεια που θα οδηγήσει τη Νόρα στην επείγουσα διατύπωση του αμλετικού αιτήματος για την αναζήτηση του Εγώ. Είναι αυτή ακριβώς η Αλήθεια που δυσκολεύεται να μεταδοθεί – πολύ περισσότερο σήμερα, στα χρόνια της ακραίας διασύνδεσης. Και αυτό γίνεται αισθητό από την περιρρέουσα πραγματικότητα και τα περιστατικά της ενδοοικογενειακής βίας που καθημερινά φτάνουν στ’ αυτιά μας.
Το σκηνικό που στήνει ο Ίψεν φαντάζει ιδεώδες: ένα σπίτι που εκ πρώτης όψεως μοιάζει με hygge -η έννοια που έχει περάσει προσφάτως κυρίως μέσω της χίπστερ αισθητικής από το σκανδιναβικό στο διεθνές λεξιλόγιο για να περιγράψει ό,τι συνιστά τη γλυκιά θαλπωρή του σπιτιού, το αίσθημα ασφάλειας που αντλούμε από την αγκαλιά ενός αγαπημένου προσώπου, ένα όμορφο περιβάλλον χωρίς προβλήματα και άγχη. Μέσα σε αυτό σταδιακά καταρρέει ο γάμος της Νόρας και του Χέλμερ, όταν η αποκάλυψη ενός ψέματος θα άρει κάθε βεβαιότητα, θα φανερώσει την παντελή έλλειψη επικοινωνίας μεταξύ τους και τις πραγματικές διαστάσεις της σχέσης τους, οδηγώντας τους στο τέλος της αθωότητας.
Ποινικά κολάσιμες πράξεις, ωμοί εκβιασμοί, φόβοι, αγωνίες, αυτοκτονικές σκέψεις, εναλλάσσονται με την αγάπη, την ελπίδα, το φλερτ, τη χαρά, τα ιδεώδη της τέλειας οικογένειας, της κοινωνικής ανόδου και της οικονομικής ευμάρειας: όλα αυτά μέχρι την τελική αναμέτρηση με την Αλήθεια, η οποία θα σαρώσει τα πάντα χωρίς οίκτο.
Είναι αυτή η Αλήθεια που θα οδηγήσει τη Νόρα στην επείγουσα διατύπωση του αμλετικού αιτήματος για την αναζήτηση του Εγώ. Είναι αυτή ακριβώς η Αλήθεια που δυσκολεύεται να μεταδοθεί – πολύ περισσότερο σήμερα, στα χρόνια της ακραίας διασύνδεσης. Και αυτό γίνεται αισθητό από την περιρρέουσα πραγματικότητα και τα περιστατικά της ενδοοικογενειακής βίας που καθημερινά φτάνουν στ’ αυτιά μας.
Γεωργία Οικονόμου, news247, 31.10.2022
Περισσότερα για την παράσταση και αγορά εισιτηρίων ΤΟ ΚΟΥΚΛΟΣΠΙΤΟ
