Έχετε δει πότε βιτρίνα καταστήματος να στήνεται; Μάλλον όχι. Ποιος κάθεται να κοιτάξει την ώρα που γεμίζει ο χώρος πίσω από το τζάμι. Κατανοητό. Και όταν βλέπετε τα στολίδια, τα λαμπερά φώτα και τις λείες γραμμές τι σκέφτεστε; Τίποτα! Ναι, τίποτα δεν περνάει από το μυαλό σας. Όλα είναι ευθυγραμμισμένα, φροντισμένα, σωστά τακτοποιημένα… Και όταν έρχεται η ώρα να αλλάξει η εικόνα πάλι δεν κοιτά κανείς. Τα νέα διακοσμητικά περιμένουν, οι καινούργιες φράσεις θαμπώνουν και οι κούκλες μαντεύουν την καινούργια τους θέση. Και η ζωή κυλά ανάμεσα στο τρίπτυχο «ομορφιά», «λάμψη», «ασφάλεια». Όλα σε εισαγωγικά, γιατί και τα τρία έχουν ρωγμές, σκοτάδια και φόβους. Μόνο αν σταθείς την ώρα της δημιουργίας θα δεις το ταλαιπωρημένο χέρι, τα πρησμένα πόδια και το κουρασμένο πρόσωπο. Τότε θα καταλάβεις γιατί οι κούκλες δεν μιλάνε και γιατί δεν αντιδρούν. Τότε θα δεις πως το αόρατο χέρι οδηγεί το άψυχο κορμί και αυτό το πλαστικό. Η βιτρίνα υπάρχει για να εκθέτει, να ελκύει και να αδειάζει τις τσέπες. Όχι, δεν είναι μόνο τα χρήματα. Είναι και τα συναισθήματα, οι αρχές και οι φιλοδοξίες που ξοδεύονται δίχως έλεος και σκέψη. Η κούκλα είναι το σύμβολο του καταναλωτισμού και του νεκρού μας εαυτού! Καμιά φορά, όμως, δραπετεύει από το «Κουκλόσπιτο» της και η βιτρίνα γίνεται χίλια κομμάτια.
Η αντοχή του εύθραυστου!
Την απόδραση της κούκλας από τη βιτρίνα είδαμε στο «Κουκλόσπιτο», στο θέατρο «Πορεία». Ο Δημήτρης Τάρλοου (σκηνοθεσία) ακολούθησε το κείμενο του Χένρικ Ίψεν, πήρε τα χνάρια του και φώτισε την πορεία της Νόρας, της ζωντανής κούκλας του σπιτιού των Χέλμερ. Θεμέλιος λίθος της παράστασης η ευθραυστότητα! Όλα κινούνται στην κόψη του ξυραφιού και τα παρακολουθούμε μέσα από τις στιλβωμένες βιτρίνες του σκηνικού. Υπάρχει, όμως, και ένας πίνακας στο κέντρο της σκηνής. Εκεί, αποτυπώνεται η αντανάκλαση της ψεύτικης εικόνας. Αφθονία, πλούτος, «ομορφιά», μαρασμός, σήψη, χυδαιότητα. Πολλά μπράβο στη Θάλεια Μέλισσα που έδειξε το άρρωστο «εγώ» αυτών των ανθρώπων. Την ηρεμία που απειλείται, την έκρηξη που αναμένεται, τονίζουν και οι φωτισμοί του Αλέκου Αναστασίου. Μπλε για τη μοναξιά, πράσινο για τη ζήλια, τον φθόνο, έντονο λευκό για τη μεγάλη εξομολόγηση στο φινάλε. Ουσιαστική ήταν και η συμβολή της Κρυσταλίας Θεοδώρου στη μουσική. Ζωντανά, επί σκηνής, έδινε μουσικά τον εσωτερικό κόσμο των ηρώων. Το λεπτό και αδιαπέραστο κάλυμμα αυτού του κόσμου, αποδόθηκε και στα κοστούμια των Αλέξανδρου Γαρνάβου, Τζίνας Ηλιοπούλου. Κομψά ρούχα, με απαλά υφάσματα, μοντέρνα, μοδάτα, κομμάτι της τάξης που εκπροσωπούν. Το εύθραυστο πέρασε και στην κίνηση από την Εύη Οικονόμου.
Η τακτοποιημένη ζωή καταρρέει!
Ο Δημήτρης Τάρλοου, εκτός από τη σκηνοθεσία, υπογράφει τη μετάφραση και την απόδοση του έργου. Μαζί με την Έρι Κύργια (συνεργάτις δραματουργός) έδωσαν -με πολλή προσοχή- κάτι από το σήμερα στο ιψενικό κείμενο. Η χρησιμοποίηση τάμπλετ, η αναφορά στη σημερινή νομισματική μονάδα, το λάπτοπ του Τόρβαλντ, τα λόγια στο ξέσπασμα χαράς της Νόρας στην αρχή…Ο Τάρλοου με ηρεμία και σιγουριά οδήγησε τους ηθοποιούς και αποκάλυψε την κρυφή δύναμη του έργου. Αβίαστα και αθόρυβα βλέπουμε την εξέλιξη της Νόρας. Η πειθήνια, χαριτωμένη, ευειδής σύζυγος, μετατρέπεται σε ανυπότακτη, χειραφετημένη, σκληρή σύντροφος στο τέλος. Εγκαταλείπει τη συζυγική εστία και τα παιδιά της για να βρει -επιτέλους!- τον εαυτό της, κόβει τις κλωστές που κινούσαν το κορμί της! Στην αλλαγή αυτή την οδηγούν η εξουσία που ασκούν οι άλλοι πάνω της, η προκαθορισμένη θέση της στην κοινωνία και οι φυτεμένες ενοχές. Η τακτοποιημένη ζωή των Χέλμερ καταρρέει μετά την αποκάλυψη ενός ψέματος. Μια πράξη παρανομίας από τη Νόρα, με σκοπό να σώσει τον σύζυγο της, φέρνει στην επιφάνεια τα ταπεινά (εκβιασμούς, απειλές, αδιαφορία για τα παιδιά) και συνταράζει τα υψηλά (αγάπη, έρωτας, ελευθερία, οικογενειακή θαλπωρή).
Η Λένα Παπαληγούρα ερμηνεύει με ακρίβεια τη Νόρα. Το πλάσμα αυτό απαιτεί λεπτές, χειρουργικές, κινήσεις για να αναδειχθεί και ένα αποφασιστικό χτύπημα στο τέλος. Η Παπαληγούρα μας τα δίνει αυτά χωρίς να χάνει την ευθραυστότητα της. Ο Γιώργος Χριστοδούλου (Τόρβαλντ Χέλμερ) αποτυπώνει με σαφήνεια τον εγωιστή, τον γλυκό εξουσιαστή σύζυγο. Ο Θανάσης Δόβρης (Κρόγκσταντ) κρατά την ισορροπία του συμπαθητικού-αντιπαθητικού τύπου, ενώ ο Κώστας Βασαρδάνης (Ρανγκ-γιατρός) είναι καίριος και αναδεικνύει τον ιδιαίτερο ψυχισμό του χαρακτήρα που υποδύεται. Η Βίκυ Κατσίκα (Λίντε) είναι ορμητική, άνετη, σίγουρη και η Όλγα Δαλέκου (νταντά-Ελένη) μας πείθει με την ερμηνεία της. «Το κουκλόσπιτο» σε καθηλώνει με τη ζεστασιά που εκπέμπει. Αξίζει να το δείτε!
Αλέξανδρος Στεργιόπουλος, www.gazzetta.gr, 19.12.2022
Περισσότερα για την παράσταση και αγορά εισιτηρίων ΤΟ ΚΟΥΚΛΟΣΠΙΤΟ
