Η ποίηση μετατρέπεται σε δράση, ο θάνατος σε ηδονή και το σκοτάδι διαλύεται κάτω από το υπέρλαμπρο ελληνικό φως στη “Δόξα Κοινή” που σκηνοθετεί στο θεάτρο Πορεία ο Δημήτρης Τάρλοου, μία παράσταση εμπνευσμένη από το συγκλονιστικό ποίημα του Ανδρέα Εμπειρίκου "Εις την Οδό των Φιλελλήνων".

Στο σουρεαλιστικό αυτό ποίημα που πρωτοδημοσιεύτηκε στο περ. Εποχές, τεύχ. 5 (Σεπτ.1963) και σήμερα είναι θησαυρισμένο στη μεταθανάτια έκδοση της συλλογής Οκτάνα, γεννιέται ξαφνικά μια αντιφατική εικόνα: Ιούλιος, μεσημέρι στο κέντρο της Αθήνας και την κίνηση του δρόμου διακόπτει μια επικήδεια πομπή. Οι επιβάτες ενός αστικού λεωφορείου, που περιμένουν την πομπή να περάσει, νιώθουν τις αισθήσεις τους να λιώνουν από τον συνωστισμό της σάρκας και τον ανελέητο καύσωνα. Ο ποιητής ταυτίζοντας τις δύο εικόνες, συνειδητοποιεί τη σχέση έρωτα και θανάτου. Αίφνης η ζωή αποκτά άλλο νόημα, αφού ο έρωτας –σε όλες τις εκφάνσεις του– συμβαίνει διαρκώς στα παρασκήνια της καθημερινότητας…

Το κείμενο της παράστασης αποτελείται από διαφορετικά ποιήματα, που καλύπτουν το σύνολο της λυρικής μας παράδοσης από τη Σαπφώ μέχρι τον Σολωμό, από τον Καβάφη μέχρι τον Ελύτη. Διαφορετικές μεταξύ τους ποιητικές διάλεκτοι, καθημερινές εικόνες, πανάρχαιες τελετουργίες, το γλωσσικό και το πολιτιστικό παρελθόν μας συναιρούνται για να υμνήσουν τον έρωτα, την απόλυτη αξία του ελληνικού πνεύματος, που καθιστά τα πάντα κοινά. Όπως και τη Δόξα. Κοινή.

Ο Στρατής Πασχάλης υπογράφει τη σύνθεση του κειμένου και ενώνει με μοναδικό τρόπο την ποίηση με το θέατρο, ενώ ένα εξαιρετικό και ensemble ηθοποιών και μουσικών, συνομιλεί με τον λόγο των μεγάλων ποιητών μας, που θέτουν στο κέντρο του έργου τους τον έρωτα σε όλες του τις μορφές.

Εμείς μιλήσαμε με τους ηθοποιούς στην προσπάθειά μας να μάθουμε την αίσθηση των ίδιων των ηθοποιών που τους αφήνει αυτός ο συγκερασμός ποιημάτων. Τους ρωτήσαμε λοιπόν, τι είναι ποίηση, τι είναι γι΄αυτούς το “φως” αυτό που πλυμμηρίζει το ποίημα του Εμπειρίκου και πώς αισθάνονται ως συμμέτοχοι της υπέροχης αυτής θεατρικής διαδικασίας.

ΜΑΪΡΑ ΓΡΑΒΑΝΗ

Ποίηση είναι ο τρόπος που βλέπεις τη ζωη, που συνδέεται μαζί της. Οτιδήποτε θα μπορούσε να αποτελέσει υλικό ποίησης, αρκεί να υπάρξει το κατάλληλο βλέμμα.

Νομίζω ότι σε μεγάλο βαθμό η ζωή ολόκληρη είναι μια διαδικασία «αναζήτησης φωτός». Αυτή την περίοδο συναντώ πιο συχνά «εκλάμψεις φωτός» σε απροσδόκητες, σκοτεινές περιοχές, όπου δεν ήταν καν το ζητούμενο. Αν το φως αυτό είχε κάποια αίσθηση, αυτή θα ήταν της προοπτικής που σου προκαλεί ο ανοιχτός ορίζοντας.

Έτσι όπως έχω βιώσει μέχρι στιγμής την παράσταση έχει μια παράδοξη σχεδόν, λόγω φύσης της παράστασης, επικοινωνία με το κοινό.

ΘΑΝΑΣΗΣ ΔΟΒΡΗΣ

Ποίηση στις μέρες μας είναι η ελευθερία. Η έλλειψη της έχει βαρύνει τα πράγματα πολύ. Ο φόβος είναι πολύ ισχυρός και η πραγματικότητα πάει να μας σαρώσει.

Το δικό μου φως; Μια συνεχής αποκάλυψη για μένα είναι το μεγάλωμα του παιδιού μου. Και η αμείωτη, παρά τη φθορά του χρόνου, αγάπη.

Η Δόξα Κοινή ήταν μια ευχάριστη έκπληξη. Η συνθήκη που έφτιαξε ο Δημήτρης (Τάρλοου) είναι πολύ ιδιαίτερη και θα έλεγα για τους ανθρώπους ψυχικά ακαταμάχητη. Μπηκα σ' αυτό τελείως αναπάντεχα και σχεδόν αμέσως άρχισα να το κατανοώ και να το απολαμβάνω. Είναι από τις ευτυχείς συγκυρίες για έναν ηθοποιό.

ΑΔΕΛΑΪΔΑ ΚΑΤΣΙΔΕ

Ποίηση για μένα αποτελεί η αντίσταση εκείνων που στις μέρες μας μάχονται ενάντια στην εξαφάνιση της ίδιας της ποίησης. Η αντίσταση στην απλοποίηση του συναισθήματος, στην εξαφάνιση των λέξεων, στην έλλειψη έμπνευσης, στην αδυναμία των σύγχρονων ανθρώπων να εκφραστούν.

Αν η ποίηση είναι μια ασυνείδητη πράξη τότε είναι ποιητές όσοι ακόμα συγκινούνται, όσοι ερωτεύονται, όσοι αντιστέκονται στη νηφαλιότητα μιας αποστειρωμένης εποχής, όσοι νοιώθουν ευτυχισμένοι χωρίς την παραίσθηση της τελειότητας.
Αν η ποίηση είναι κατάσταση τότε είναι δυο άνθρωποι που επικοινωνούν τα συναισθήματά τους.
Αν η ποίηση είναι η τέχνη του λόγου τότε είναι λέξεις και νοήματα που έπρεπε να ειπωθούν και δε βρήκαν παραλήπτη.

Το δικό μου φως; Ένας κοινός στόχος, ένα σύνολο ανθρώπων που αγαπά χωρίς αιτία, που συγχωρεί και προχωράει με σκοπό την δημιουργία, οποιασδήποτε μορφής. Η δημιουργία είναι Φως. Οι δημιουργοί είναι το - ερωτευμένο με το Φως – σύνολο. Οι δημιουργοί είναι τα -ερωτευμένα μεταξύ τους- μέλη του συνόλου.

Κατά τη γνώμη μου η “Δόξα Κοινή” είναι μία παράσταση που διεκδικεί θαρραλέα μια θέση στον κόσμο της ποίησης. Η ίδια η σύνθεση του κειμένου και η σκηνική σύνθεση αποτελούν μια ποιητική πράξη. Ποίηση αποτελεί τελικά και η ίδια η προσπάθεια κατανόησης της έννοιας του έρωτα όταν αυτή γίνεται με δημιουργικό και συλλογικό τρόπο. Η “Δόξα Κοινή” χωρίς πρόθεση απαγγελίας ή ερμηνείας των ποιημάτων που ακούγονται, καταφέρνει να είναι μια ζωντανή παράσταση που εξερευνά στο παρόν την έννοια αυτή, μαζί με τους θεατές.

Οι εικόνες της παράστασης είναι εκεί για να θέσουν ερωτήσεις και όχι για να απαντήσουν, αυτό πιστεύω πως είναι το πιο συγκινητικό στοιχείο της παράστασης. Είναι μία παράσταση που αναπνέει και σε κάθε εισπνοή της παρασύρει τους θεατές μέσα στον κόσμο της ποίησης και του έρωτα αλλά και της ακατανόητης φύσης αυτών των δύο. Στο τέλος της παράστασης ξυπνάμε όλοι μαζί από ένα όνειρο για να φτάσουμε στο συμπέρασμα πως ίσως δεν έχουμε απάντηση για τον έρωτα, όμως το νόημα είναι πως ψάξαμε όλοι μαζί.

ΒΙΚΥ ΚΑΤΣΙΚΑ

Θα χαρακτήριζα τις μέρες μας, μαλλον αντιποιητικες. Παρόλα αυτά όταν καταφέρνεις να απαλλαγείς από τη θλίψη του παρελθόντος και το άγχος του μέλλοντος και αφήνεις το παρόν να κάνει τη δουλειά του, μπορεί και να βιώσεις μια στιγμουλα ποίησης. Το γνωστό και διόλου εύκολο, "ζήσε τη στιγμή".

Δικό μου φως η αγαπη. Να αγαπώ και να αγαπιέμαι. Το καλοκαίρι, τον χειμώνα, στη θάλασσα με μαγιό, με παλτουδακι στο χωριο, με το σκύλο στο βουνό, τη γάτα στον γοφο, πολλοί μαζι ή μόνη μου, με τον συναδελφο στη σκηνή, με τη μαμα την Κυριακή.. .Να αγαπώ και να αγαπιεμαι.

Είναι ένα σύμπαν αυτή η δουλειά, η "Δόξα Κοινή". Ο Δημήτρης, η Κορίνα, η Λήδα, η Δήμητρα και όλα τα παιδιά που έπαιζαν στην παράσταση πριν 3 χρονια βοήθησαν εμάς τους νεοφερμενους να συντονιστούμε και να την κατανοήσουμε. Συλλογικη και βαθια προσωπικη, γεμάτη ζωντάνια, αγνότητα, πάθος και μανία με συγκινεί και με κάνει να αισθάνομαι τυχερη που συμμετέχω.

ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΣ ΚΟΥΜΟΥΛΟΣ

Ποίηση στις μέρες μας είναι τα νέα παιδιά και οι έφηβοι που έρχονται με φόρα να καταστρέψουν όλη τη σαπίλα του παρόντος συστήματος με ένα χαμόγελο στα χείλη, χωρίς προκαταλήψεις, με πολύχρωμα ρούχα και πρόσωπα και μαλλιά, κοιτώντας τον διπλανό τους στα μάτια, δείχνοντας αλληλεγγύη στον συνάνθρωπο, δείχνοντας φροντίδα σε κάθε ζωντανό πλάσμα, μα και στον πλανήτη τον ίδιο κι όλα αυτά με ένα αίσθημα ηρεμίας και κανονικότητας, «μα πώς αλλιώς, είναι δυνατόν;»

Η ποίηση είναι αναζωογονητική. Δεν είναι είδος πολυτελείας. Είναι βαθιά ανάγκη μας. Είναι καύσιμο. Και στην χρονική περίοδο που διανύουμε, με όσα έχουν προηγηθεί κι όσα συμβαίνουν ακόμα… που οι μηχανές έχουν σκουριάσει, που οι επιδόσεις έχουν πέσει… έρχεται μια παράσταση με βάση της την ελληνική ποίηση να μας εμψυχώσει και να μας ταρακουνήσει όλους, θεατές και συντελεστές, μια δόξα κοινή, μια κοινή γιορτή, ένα κοινό ταξίδι προς την σκέψη και την εξέλιξη τελικώς.

Φως… φως για ‘μένα συνιστά η πίστη. Να μελετήσω κάτι, να αναγνωρίσω την αξία του, να το επιλέξω και κατόπιν να το υπηρετήσω αγαπώντας το και σεβόμενος ό,τι αυτό περικλείει. Να μην πάω να επιβεβαιωθώ ή να «βγω πάνω» από αυτό. Να σκύψω το κεφάλι και να ακολουθήσω. Κι εκεί ανοίγονται δρόμοι που ούτε τους έχεις φανταστεί ποτέ. Αυτό μπορεί να γίνει σε οτιδήποτε, στις ανθρώπινες σχέσεις, στις επαγγελματικές επιλογές, στη στάση ζωής μας. Κι αυτό είναι το ενδιαφέρον, αυτό είναι μαγικό, αυτό… είναι Φως!

 ΛΗΔΑ ΜΑΝΙΑΤΑΚΟΥ

Ποίηση είναι ό,τι με χάρη μπορεί να μετατρέψει την ευθύνη σε τέχνη και να οριοθετήσει την τέχνη ως ευθύνη. Το αντίθετό της είναι η απο-ποίηση, η μαύρη τρύπα, η επιστροφή στο απόλυτο μηδέν. Δικό μου φως είναι μια δέσμη φωτός στο πρόσωπο της κόρης μου όταν παίζει απορροφημένη στο δωμάτιό της. Η παράσταση αυτή είναι για μένα μια ώρα υψηλής συγκίνησης και δοξασμένης κοινωνίας μέσα στο καθημερινό χάος.

ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΠΙΦΕΑΣ

Σε μια εποχή που το διαστημικό τηλεσκόπιο Webb ανακαλύπτει νέους εξωπλανήτες και η βιοτεχνολογία mRNA κάνει σταθερά βήματα προς την νίκη επί του καρκίνου, ποίηση είναι η αγνότερη προσπάθεια του ανθρώπινου είδους να εκφράσει την αγάπη του για τη ζωή και την αδυναμία κατάκτησης της τελικής γνώσης, καθώς ο χρόνος του είναι πεπερασμένος.

Φως για μένα είναι η ζεστή αγκαλιά των ανθρώπων που αγαπάμε, η αθωότητα στα μάτια των παιδιών, η φροντίδα της μάνας, το φιλί του έρωτα, η ελπίδα του χαμένου, το χιούμορ.

Χωρίς να μπορώ να έχω μια πλήρη εικόνα του πως ζει ή πως λαμβάνει το κοινό τα διάφορα ερεθίσματα της παράστασής μας, θεωρώ ότι δύσκολα θα βγει κανείς από το θέατρο, μη έχοντας -έστω και για μια στιγμή-συνδεθεί με κάτι από αυτά που είδε να συμβαίνουν μπροστά του. Τα αποσπάσματα της ελληνικής ερωτικής ποίησης που χρησιμοποιήσαμε, είναι δραματοποιημένα με τέτοιο τρόπο, ώστε να βλέπουμε ζωντανά το ταξίδι του έρωτα στις ζωές των ανθρώπων. Ποιος αρνείται το κάλεσμά του;

ΑΡΕΤΗ ΤΙΛΗ

Ποίηση σήμερα είναι ότι καταφέρνει να μας βγάζει από τη ρουτίνα, έστω και στιγμιαία και μας κάνει πάλι να νιώθουμε αυτήν την αγνότητα και τη ζεστασιά που μόνο όταν ήμασταν παιδιά μπορούσαμε να αισθανθούμε σε όλο της το μεγαλείο. Και φυσικά ο απόλυτος έρωτας είναι από μόνος του ποίηση οπότε σίγουρα και αυτός!

Αυτή η φράση του Εμπειρίκου είναι ο κοινός παρονομαστής της παράστασης και όλων μας.. Το πάθος και η φλόγα στη ζωή μας είναι απαραίτητα συστατικά για να υπάρχουμε. Και όχι μόνο για να υπάρχουμε, αλλά για να ζούμε,να αισθανόμαστε, να χαιρόμαστε και να λυπόμαστε.. Να είμαστε παρόντες στη ζωή .

Είχα την τύχη να βρίσκομαι στην δημιουργία αυτής της παράστασης και τώρα στην επανάληψη της. Και πιστεύω ότι κάθε φορά στην "Δόξα" έχεις να ανακάλυψεις κάτι δικό σου που το κρατούσες καλά φυλαγμένο για σένα και δεν τολμούσες να το αποκαλύψεις ούτε στον ίδιο σου τον εαυτό. Όπως επίσης ανακαλύπτεις κομμάτια του έρωτα που είτε τα έχεις ζήσει και ξαναφωτιζονται μπροστά σου σαν ολοζώντανα, είτε δεν τα έχεις ζήσει κι όμως γίνεσαι έρμαιο αυτών αισθήσεων και έτσι είναι σαν να τα ζεις. Οπότε η Δόξα είναι μια εμπειρία που ο καθένας αφήνει ένα μέρος του εαυτού του για αυτόν και για όλους!

OΡΕΣΤΗΣ ΧΑΛΚΙΑΣ

Ποίηση για μένα είναι ό,τι διεγείρει τις αισθήσεις μου με τέτοιο τρόπο που μοιάζει σαν να ταλαντεύομαι ανάμεσα στον έρωτα και την επανάσταση.

Το δικό μου “φως” είναι όταν η Ακρόπολη λούζεται από το πορτοκαλί φως του ηλιοβασιλέματος. Η εικόνα αυτή μου προσφέρει μια στιγμή γαλήνης και συντονισμού με τον ίδιο μου τον εαυτό. Είναι η μαγική στιγμή που κάτι μεγαλειώδες και έξω από εσένα σου υπενθυμίζει τη θέση σου σε αυτόν τον κόσμο.

Η «Δόξα Κοινή» είναι μια μοναδική ευκαιρία που δίνεται σε εμάς τους ηθοποιούς αυτής της παράστασης να ξυπνήσουμε μέσα στο ίδιο όνειρο, να ζήσουμε δηλαδή κάτι υπερβατικό και με όχημα την ποίηση να ταξιδέψουμε τους θεατές έστω και για μια φευγαλέα στιγμή σε έναν κόσμο που κανονικά θα έπρεπε να είναι η καθημερινότητα μας. Έναν κόσμο που εξυψώνει το όμορφο και δεν γνωρίζει τίποτα χυδαίο.

Γεωργία Οικονόμου, news247.gr, 22.1.2023